Σημαντικές αλλαγές στην καθημερινότητα τουλάχιστον 2.000 ιδιωτικών επιχειρήσεων, αλλά και φορέων του Δημοσίου, φέρνει από τις αρχές του 2025 η νέα Κοινοτική οδηγία NIS2, την οποία η Ελλάδα θα έχει ενσωματώσει στο εθνικό της Δίκαιο με τη μορφή νομοσχεδίου, που βρίσκεται σε δημόσια διαβούλευση και αναμένεται να ψηφιστεί τον Δεκέμβριο. Με την ψήφιση του νομοσχεδίου του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης ανοίγει πρακτικά ο δρόμος, ώστε από τις αρχές του 2025, να ξεκινήσουν οι έλεγχοι σε επιχειρήσεις και φορείς, που εμπίπτουν στις ρυθμίσεις του, με στόχο να διακριβωθεί το επίπεδο “κυβερνο-ετοιμότητας” τους.

Μεταξύ άλλων, η NIS2, μία από τις σημαντικότερες οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την κυβερνοπροστασία των κρίσιμων υποδομών μίας χώρας, εισάγει την υποχρέωση αναφοράς περιστατικών κυβερνοασφάλειας. Μάλιστα, η υποχρέωση της πρώτης αναφοράς πρέπει να γίνεται από τις επιχειρήσεις και τους φορείς εντός 24 ωρών από τη στιγμή που εντοπίζουν το κρούσμα. 

Πότε ξεκινούν οι έλεγχοι σε επιχειρήσεις για τα επίπεδα “κυβερνο-ετοιμότητας”- Η ευθύνη των CEOs και οι αναφορές εντός 24 ωρών

“Σήμερα δεν έχουμε πλήρη εικόνα της κατάστασης. Δεν μπορείς να αλλάξεις κάτι, αν δεν μπορείς να το μετρήσεις”, σημείωσε ο Διοικητής της Εθνικής Αρχής Κυβερνοασφάλειας (ΕΑΚ), η οποία θα είναι ο κεντρικός φορέας εποπτείας για την εφαρμογή της NIS2 στην Ελλάδα, καθηγητής κ. Μιχάλης Μπλέτσας. 

Πέρα από την υποχρέωση πρώτης αναφοράς εντός 24 ωρών από την ώρα που θα αντιληφθεί μια εταιρεία ένα κρούσμα κυβερνοασφάλειας, μια από τις βασικές αλλαγές, που εισάγει η NIS2, είναι ότι πλέον η ευθύνη για την ψηφιακή ασφάλεια μεταφέρεται στα υψηλότερα κλιμάκια.

“Μέχρι τώρα, την ευθύνη είχαν οι υπεύθυνοι ασφαλείας των πληροφοριακών συστημάτων. Πλέον, αυτή η ευθύνεται μεταφέρεται στη διοίκηση μιας εταιρείας”, εξήγησαν σε άτυπη ενημερωτική συνάντηση στελέχη της Εθνικής Αρχής Κυβερνοασφάλειας. 

Ποιες εταιρείες αφορά

Η λίστα των επιχειρήσεων, φορέων και οργανισμών, που καλούνται να συμμορφωθούν με τις προβλέψεις της NIS2, είναι μακρά. Περιλαμβάνει όλες τις μεσαίες επιχειρήσεις, που απασχολούν από 50 έως 250 εργαζομένους και έχουν κύκλο εργασιών έως €250 εκατ.

Αλλά και μεγάλες επιχειρήσεις, που δραστηριοποιούνται σε κρίσιμους τομείς, όπως αυτοί της ενέργειας, των μεταφορών, της υγείας, των τηλεπικοινωνιών, των υπηρεσιών cloud και data centers, της παραγωγής και διανομής τροφίμων, της παραγωγής χημικών και φαρμακευτικών προϊόντων, της διαχείρισης λυμάτων και αποβλήτων, αλλά και τις εταιρείες ταχυμεταφορών.

Επίσης, ο νόμος αφορά, ανεξαρτήτως μεγέθους, όλους τους παρόχους δημόσιων δικτύων ηλεκτρονικών επικοινωνιών ή διαθέσιμων στο κοινό υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών, παρόχους υπηρεσιών εμπιστοσύνης, μητρώα ονομάτων τομέα ανώτατου επιπέδου και παρόχους υπηρεσιών συστήματος ονομάτων τομέα. Στη σχετική λίστα περιλαμβάνεται, προφανώς, η κεντρική κυβέρνηση, καθώς και οι περιφέρεις, αλλά και οι δήμοι της χώρας.

Υπόχρεες στις προβλέψεις του νόμου μπορεί να είναι πάντως και πολύ μικρές εταιρείες, οι οποίες έχουν κρίσιμο αντικείμενο, κυρίως, στον ψηφιακό κλάδο.

Βασικές προβλέψεις της NIS2

“Η κυβερνοασφάλεια είναι ένα ομαδικό σπορ και απαιτεί τη συνεργασία όλων των φορέων. Ο προγραμματισμός περιλαμβάνει τη συνεργασία με το ΓΕΕΘΑ και την ΕΥΠ για τη δημιουργία εθνικής ομάδας απόκρισης περιστατικών, η οποία αναμένεται να είναι έτοιμη το 2025”, τόνισε ο Διοικητής της ΕΑΚ.

H Οδηγία 2022/2555, γνωστή ως οδηγία NIS2 (Network and Information Security Directive), είναι η αναθεωρημένη έκδοση της αρχικής οδηγίας NIS, η οποία θεσπίστηκε το 2016 με στόχο την ενίσχυση της κυβερνοασφάλειας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η NIS2, που υιοθετήθηκε το 2022, έπρεπε να έχει ενσωματωθεί στο εθνικό δίκαιο των κρατών-μελών έως τις 18 Οκτωβρίου του 2024, με ελάχιστες χώρες να το έχουν κάνει ήδη και την Ελλάδα να βρίσκεται σε καλύτερη μοίρα από άλλες και σίγουρα πάνω στον μέσο κοινοτικό όρο.

Υποχρεώσεις για φορείς και εταιρείες

Υποχρεώσεις λήψης μέτρων κυβερνοασφάλειας: Οι οργανισμοί του δημόσιου τομέα και οι επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα λαμβάνουν λεπτομερή μέτρα διαχείρισης κινδύνων, που βασίζονται σε ολιστική προσέγγιση του κινδύνου και αποσκοπούν στην προστασία των συστημάτων δικτύου και πληροφοριακών συστημάτων και του φυσικού περιβάλλοντος των εν λόγω συστημάτων από περιστατικά.

Υποχρεώσεις αναφοράς περιστατικών κυβερνοασφάλειας στην ΕΑΚ: Οι φορείς οφείλουν να αναφέρουν περιστατικά κυβερνοασφάλειας στην ΕΑΚ, διασφαλίζοντας την έγκαιρη επικοινωνία και την αντιμετώπιση των απειλών.

Ενδεικτικά μέτρα

Ενδεικτικά μέτρα που πρέπει να λαμβάνουν φορείς και επιχειρήσεις:

1. Πολιτικές και διαδικασίες για την ανάλυση κινδύνου και την ασφάλεια των πληροφοριακών συστημάτων.
2. Διαχείριση περιστατικών.
3. Επιχειρησιακή συνέχεια, όπως διαχείριση αντιγράφων ασφαλείας και αποκατάσταση έπειτα από καταστροφή, καθώς και διαχείριση των περιστατικών στον κυβερνοχώρο.
4. Ασφάλεια της αλυσίδας εφοδιασμού, ώστε να διαχειρίζονται ικανοποιητικά τους κινδύνους που απορρέουν από τις σχέσεις μεταξύ κάθε οντότητας και των άμεσων προμηθευτών ή παρόχων υπηρεσιών της.
5. Ασφάλεια στην απόκτηση, ανάπτυξη και συντήρηση συστημάτων δικτύου και πληροφοριακών συστημάτων, συμπεριλαμβανομένου του χειρισμού και της γνωστοποίησης ευπαθειών.
6. Πολιτικές και διαδικασίες για την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των μέτρων διαχείρισης κινδύνων στον τομέα της κυβερνοασφάλειας.