Τουλάχιστον 5,5 εκατ. εργαζόμενοι σε ψηφιακές πλατφόρμες λογίζονται σήμερα εσφαλμένα ως ελεύθεροι

επαγγελματίες, με αποτέλεσμα να στερούνται βασικών εργασιακών δικαιωμάτων. Στην ανατροπή αυτής της κατάστασης στοχεύει το σχετικό νομοθετικό πλαίσιο (Οδηγία για την Εργασία στις Πλατφόρμες), που προωθεί η Ε.Ε., επί του οποίου επήλθε προσωρινή συμφωνία ανάμεσα στους διαπραγματευτές του Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (στοιχεία 2021) έχει εντοπίσει περισσότερες από 500 ενεργές ψηφιακές πλατφόρμες εργασίας, με τον τομέα να απασχολεί περισσότερους από 28 εκατ. ανθρώπους, αριθμός που αναμένεται να φτάσει τα 43 εκατ. έως το 2025. Επί του παρόντος, τουλάχιστον 5,5 εκατ. εργαζόμενοι εκτιμάται ότι μπορεί να είναι εσφαλμένα ταξινομημένοι ως αυτοαπασχολούμενοι, που σημαίνει ότι χάνουν σημαντικά δικαιώματα εργασίας και κοινωνικής προστασίας.

Προσωρινή συμφωνία για τους πρώτους κανόνες σε επίπεδο Ε.Ε. για τους εργαζόμενους σε ψηφιακές πλατφόρμες

Η νέα νομοθεσία, που πρέπει πλέον να εγκριθεί από το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο για να τεθεί σε ισχύ, φιλοδοξεί να βάλει τάξη στις εργασιακές συνθήκες των εργαζομένων σε πλατφόρμες. Έτσι,  μεταξύ άλλων, εισάγει τους πρώτους κανόνες της Ε.Ε. για την αλγοριθμική διαχείριση και τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης στον χώρο της εργασίας.

“Διασφαλίσαμε ότι έως και 40 εκατ. εργαζόμενοι στις πλατφόρμες στην Ευρώπη θα έχουν πρόσβαση σε δίκαιες συνθήκες εργασίας”, σχολίασε η εισηγήτρια Elisabetta Gualmini (Σοσιαλιστές, Ιταλία). Από την πλευρά του, ο Πρόεδρος της επιτροπής Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων (EMPL) Dragoș Pîslaru (Renew, Ρουμανία), τόνισε ότι η νέα νομοθεσία “θα βελτιώσει τις συνθήκες εργασίας μέσω πλατφορμών και θα αυξήσει τη διαφάνεια και την υπευθυνότητα της διαχείρισης αλγορίθμων στο χώρο εργασίας”.

Περί απολύσεων

Στόχος του νέου θεσμικού πλαισίου είναι να διασφαλίσει ότι τα άτομα, που εκτελούν εργασίες πλατφόρμας, έχουν ταξινομηθεί σωστά ως προς το καθεστώς απασχόλησης τους. Ο νέος νόμος εισάγει ένα τεκμήριο σχέσης εργασίας (σε αντίθεση με την αυτοαπασχόληση) που ενεργοποιείται, όταν υπάρχουν γεγονότα που υποδηλώνουν έλεγχο και κατεύθυνση, σύμφωνα με το εθνικό δίκαιο και τις ισχύουσες συλλογικές συμβάσεις, καθώς και λαμβάνοντας υπόψη τη νομολογία του το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.

Η Οδηγία υποχρεώνει τις χώρες της Ε.Ε. να θεσπίσουν ένα μαχητό νομικό τεκμήριο απασχόλησης σε εθνικό επίπεδο, με στόχο τη διόρθωση της ανισορροπίας ισχύος μεταξύ της πλατφόρμας και του ατόμου, που εκτελεί εργασίες πλατφόρμας. Καθιερώνοντας ένα αποτελεσματικό τεκμήριο, τα κράτη-μέλη θα διευκολύνουν τη διόρθωση της ψευδούς αυτοαπασχόλησης.

Το βάρος της απόδειξης το φέρει η πλατφόρμα, δηλαδή, όταν η πλατφόρμα θέλει να αντικρούσει το τεκμήριο, εναπόκειται σε αυτή να αποδείξει ότι η συμβατική σχέση δεν είναι σχέση εργασίας.

Νέοι κανόνες αλγοριθμικής διαχείρισης

Οι νέοι κανόνες διασφαλίζουν ότι ένα άτομο, που εκτελεί εργασίες πλατφόρμας, δεν μπορεί να απολυθεί βάσει απόφασης, που λαμβάνεται από έναν αλγόριθμο ή ένα αυτοματοποιημένο σύστημα λήψης αποφάσεων. Αντίθετα, οι πλατφόρμες πρέπει να διασφαλίζουν την ανθρώπινη εποπτεία για σημαντικές αποφάσεις, που επηρεάζουν άμεσα τα άτομα που εκτελούν εργασίες πλατφόρμας.

Διαφάνεια και προστασία δεδομένων

Η οδηγία εισάγει περισσότερους προστατευτικούς κανόνες για τους εργαζόμενους σε πλατφόρμες στον τομέα της προστασίας δεδομένων. Οι πλατφόρμες θα απαγορεύεται να επεξεργάζονται ορισμένους τύπους προσωπικών δεδομένων, όπως προσωπικές πεποιθήσεις και ιδιωτικές ανταλλαγές με συναδέλφους.

Το κείμενο βελτιώνει, επίσης, τη διαφάνεια υποχρεώνοντας τις πλατφόρμες να ενημερώνουν τους εργαζόμενους και τους εκπροσώπους τους για το πώς λειτουργούν οι αλγόριθμοί τους και πώς η συμπεριφορά ενός εργαζομένου επηρεάζει τις αποφάσεις που λαμβάνονται από αυτοματοποιημένα συστήματα.