Πρακτικές παραπλάνησης του καταναλωτή εφαρμόζουν σχεδόν 4 στα 10 e-shops στην Ευρώπη, όπως προκύπτει από σχετική έρευνα, που διενήργησε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Από τον έλεγχο που πραγματοποίησε η Κομισιόν, προκύπτει ότι σχεδόν το 40% των ιστοτόπων διαδικτυακών αγορών βασίζεται σε πρακτικές χειραγώγησης για την εκμετάλλευση των αδυναμιών των καταναλωτών ή για την παραπλάνησή τους.

Πρακτικές χειραγώγησης μέσω του Διαδικτύου σε 148 από τα 399 online shops που έκανε έλεγχο η Ευρωπαϊκή ΕπιτροπήΟ έλεγχος της Επιτροπής συμπεριέλαβε 399 διαδικτυακά καταστήματα εμπόρων λιανικής πώλησης, πολλών και διαφορετικών ειδών προϊόντων, από κλωστοϋφαντουργικά έως ηλεκτρονικά. Επικεντρώθηκε δε σε τρεις συγκεκριμένους τύπους πρακτικών χειραγώγησης, οι οποίες πολλές φορές ωθούν τους καταναλωτές να κάνουν αντίθετες προς το συμφέρον τους επιλογές, τα λεγόμενα “παραπλανητικά μοτίβα”.

Μεταξύ αυτών είναι: τα ψεύτικα χρονόμετρα αντίστροφης μέτρησης, διαδικτυακές διεπαφές, που έχουν σχεδιαστεί έτσι ώστε να οδηγούν τους καταναλωτές σε αγορές, συνδρομές ή άλλες επιλογές και αθέατες πληροφορίες.

Από την έρευνα προέκυψε ότι 148 ιστότοποι περιείχαν τουλάχιστον ένα από τα τρία αυτά παραπλανητικά μοτίβα. Πιο αναλυτικά, 42 ιστότοποι χρησιμοποιούσαν ψεύτικα χρονόμετρα αντίστροφης μέτρησης με προθεσμίες για την αγορά συγκεκριμένων προϊόντων. Επιπλέον, 54 e-shops κατεύθυναν τους καταναλωτές προς συγκεκριμένες επιλογές - από συνδρομές έως ακριβότερα προϊόντα ή επιλογές παράδοσης - είτε μέσω του αισθητικού σχεδιασμού του ιστοτόπου, είτε μέσω της επιλογής γλώσσας.

Κόστος παράδοσης

Στο μεταξύ, 70 ιστότοποι διαπιστώθηκε ότι έκρυβαν σημαντικές πληροφορίες ή τις καθιστούσαν λιγότερο ορατές για τους καταναλωτές. Για παράδειγμα, πληροφορίες σχετικά με το κόστος παράδοσης, τη σύνθεση των προϊόντων ή τη διαθεσιμότητα φθηνότερης επιλογής.

Εξάλλου, 23 e-shops έκρυβαν πληροφορίες με στόχο να χειραγωγήσουν τους καταναλωτές και να υπογράψουν συνδρομή.

Ο έλεγχος της Επιτροπής συμπεριέλαβε, επίσης, τις εφαρμογές από τα ηλεκτρονικά καταστήματα, που υποβλήθηκαν σε έλεγχο. Σύμφωνα με τα ευρήματα, 27 από τις εφαρμογές χρησιμοποιούσαν τουλάχιστον μία από τις τρεις κατηγορίες παραπλανητικών μοτίβων.

“Από τον έλεγχο που πραγματοποιήσαμε, προκύπτει ότι σχεδόν το 40% των ιστοτόπων διαδικτυακών αγορών βασίζονται σε πρακτικές χειραγώγησης για την εκμετάλλευση των αδυναμιών των καταναλωτών ή για την παραπλάνησή τους. Η συμπεριφορά αυτή είναι σαφές πως δεν είναι σωστή και πως είναι αντίθετη στην έννοια της προστασίας των καταναλωτών”, σχολίασε ο επίτροπος Δικαιοσύνης, κ. Ντιντιέ Ρεντέρς.

Όπως είπε ο ίδιος, “η Επιτροπή επανεξετάζει όλη τη νομοθεσία για τους καταναλωτές με σκοπό να διασφαλίσει την καταλληλότητα της για την ψηφιακή εποχή και να αξιολογήσει, μεταξύ άλλων, κατά πόσον καλύπτει ικανοποιητικά τα παραπλανητικά μοτίβα”.

Η συνέχεια

Οι εθνικές αρχές θα επικοινωνήσουν με τους συγκεκριμένους εμπόρους για να διορθώσουν τους ιστότοπους τους και θα λάβουν περαιτέρω μέτρα, αν χρειαστεί, σύμφωνα με τις εθνικές τους διαδικασίες.

Εκτός από αυτήν τη σάρωση και στο πλαίσιο των ευρύτερων προσπαθειών της για την αντιμετώπιση των παραπλανητικών μοτίβων που συμπληρώνουν το έργο του δικτύου CPC, η Επιτροπή θα επικοινωνήσει επίσης με τους διαδικτυακούς εμπόρους που εντοπίστηκαν σε μελέτη του 2022 σχετικά με τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές στο ψηφιακό περιβάλλον, προκειμένου να τους ζητήσει να διορθώσουν τα ζητήματα που εντοπίζονται εδώ.

Επιπλέον, η Επιτροπή συγκεντρώνει σχόλια και παρατηρήσεις σχετικά με τρεις οδηγίες, που συνδέονται με την προστασία των καταναλωτών, προκειμένου να καθορίσει κατά πόσον διασφαλίζουν υψηλό επίπεδο προστασίας στο ψηφιακό περιβάλλον: την οδηγία για τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές, την οδηγία για τα δικαιώματα των καταναλωτών και την οδηγία σχετικά με τις καταχρηστικές ρήτρες των συμβάσεων. Η δημόσια διαβούλευση λήγει στις 20 Φεβρουαρίου 2023.