Ριζικές αλλαγές στο υφιστάμενο εργασιακό μοντέλο - και μάλιστα σε πολλαπλά επίπεδα - φέρνει η τεχνολογία. Η ψηφιοποίηση και ο αυτοματισμός, παρά τους εργασιακούς φόβους που δημιουργούν, δείχνουν να έχουν τη δυναμική να καταρρίψουν τους ηλικιακούς φραγμούς στην εργασία. Η διαπίστωση αυτή είναι εξόχως σημαντική σε μια χρονική συγκυρία που ο παγκόσμιος πληθυσμός γηράσκει, το εργατικό δυναμικό “γκριζάρει” και οι εταιρείες αντιμετωπίζουν την πρόκληση της ενσωμάτωσης στον επαγγελματικό χώρο εργαζομένων ενός διευρυμένου ηλικιακού φάσματος. Μελέτη του ομίλου Adecco, που εξετάζει τις συνέπειες της πληθυσμιακής γήρανσης στις χώρες τις Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, καταδεικνύει τον κομβικό ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει η τεχνολογία στην επιτυχή αυτή ενσωμάτωση.

Οι μεγαλύτερης ηλικίας εργαζόμενοι έχουν πολλά να προσφέρουν στην αγορά εργασίας με τη συνδρομή της τεχνολογίαςΗ μελέτη στέκεται ιδιαίτερα στο θέμα του “αυτοματισμού”, που θεωρείται ένας από τους βασικούς κινδύνους για το μέλλον του γηράσκοντος εργατικού δυναμικού. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι στα κράτη της περιοχής που εξετάζεται, οι εργαζόμενοι μεγαλύτερης ηλικίας απασχολούνται σε θέσεις, όπου, περί το 50% των καθηκόντων τους, περιλαμβάνει αυτοματοποιημένες διαδικασίες, κάνοντας τους έτσι πιο επιρρεπείς στον κίνδυνο του αυτοματισμού. Ωστόσο, όπως τονίζει η Adecco, “αναγνωρίζοντας πάντα το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα που προσφέρει η ψηφιοποίηση στις επιχειρήσεις, αυτή η εξέλιξη τελικά θα οδηγήσει σε αυξημένη ζήτηση σε ανθρώπινο δυναμικό, ικανό να εξάγει αξία από την ψηφιακή υποδομή και τις νέες τεχνολογίες. Συνεπώς, οι επιχειρήσεις μπορούν να επωφεληθούν επενδύοντας στην αύξηση της παραγωγικότητας των μεγαλύτερης ηλικίας εργαζομένων με τη βοήθεια του αυτοματισμού”.  

Δεξιότητες
Η μελέτη διευκρινίζει ότι η αύξηση απασχολησιμότητας σε μια συγκεκριμένη δημογραφική ομάδα δεν σημαίνει ότι οι θέσεις εργασίας για τους νέους θα μειωθούν, καθώς οι ανάγκες αλλάζουν, οι θέσεις εργασίας εξελίσσονται και οι κοινωνίες εξελίσσονται. Ενδεικτικά, η μελέτη υπογραμμίζει τις εξελίξεις στα πεδία της ψηφιοποίησης και του Internet of Things στον βαθμό που αλληλοκαλύπτονται με την πρόοδο της ιατρικής και της τεχνητής νοημοσύνης, καταλήγοντας ότι στο μέλλον η ζήτηση για μη-τεχνικές δεξιότητες και τη λεγόμενη “ανθρώπινη πινελιά” θα αυξηθεί ραγδαία στον ολοένα και πιο αυτοματοποιημένο ιατρικό τομέα.

Σε αυτήν τη λογική, η παράταση του εργασιακού βίου μέσω της διατήρησης υψηλού επιπέδου απασχολησιμότητας του γηράσκοντος εργατικού δυναμικού δείχνει απαραίτητη. Αυτό - σύμφωνα με τη μελέτη - μπορεί να επιτευχθεί συνδυάζοντας την ενίσχυση των ικανοτήτων και δεξιοτήτων της ηλικιακής αυτής ομάδας με πολιτικές απασχόλησης, εκπαίδευσης και κοινωνικής προστασίας, ώστε να βελτιωθούν οι προοπτικές επανένταξης αυτών των ατόμων στη αγορά εργασίας.

Σε αυτό το περιβάλλον, οι εργοδότες και οι οργανισμοί σε όλο τον κόσμο καλούνται να ανακαλύψουν νέους τρόπους, ώστε το ανθρώπινο δυναμικό τους να παραμένει ενεργό καθώς μεγαλώνει. “Η επιτυχία αυτής της προσπάθειας προϋποθέτει καινοτόμο τρόπο σκέψης στο κομμάτι της διαχείρισης ανθρωπίνων πόρων και της οργάνωσης των οργανισμών, αξιοποίηση της τεχνολογίας αλλά και οικοδόμηση κοινωνικών δικτύων, τα οποία να μπορούν να προσαρμόζονται ανάλογα με τις απαιτήσεις των κοινωνικών αυτών ομάδων, προωθώντας την ανάδειξή τους σε ενεργούς πολίτες”, τονίζουν οι αναλυτές της Adecco. 

Προτάσεις
Η Adecco καταλήγει σε μια σειρά προτάσεων για την αντιμετώπιση του φαινομένου της γήρανσης του εργατικού δυναμικού:

Στελέχωση: οι νέες μορφές ευέλικτης εργασίας αποτελούν τη απάντηση στη βελτίωση της απασχολησιμότητας, σε ένα περιβάλλον, όπου γίνεται επιτακτική η σωστή αξιοποίηση των δυνατοτήτων όλων των πληθυσμιακών ομάδων, προωθώντας την ενσωμάτωση στο εργατικό δυναμικό και των μεγαλύτερων ηλικιακά ατόμων.

Απόκτηση δεξιοτήτων: τα συμπεράσματα της μελέτης υπογραμμίζουν ακόμα πιο ξεκάθαρα την επιτακτική ανάγκη για δια βίου μάθηση, τόσο σε επίπεδο οργανισμών όσο και σε επίπεδο κρατών και θεσμών.

Οικονομική αυτονομία: η ενθάρρυνση της επιχειρηματικότητας σε αυτές τις πληθυσμιακές ομάδες, καθώς και η θεσμική υποστήριξη των επενδύσεων σε μία καταναλωτική αγορά μεγαλύτερης ηλικίας, θα λειτουργήσουν υποστηρικτικά, τόσο στην προώθηση της δια βίου μάθησης στις ίδιες τις κοινωνικές ομάδες, όσο και στην δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.