Εξαιρετικά αυστηρούς κανόνες για τη θωράκιση της ιδιωτικής ζωής, οι οποίοι εγγυώνται την προστασία των προσωπικών δεδομένων οποτεδήποτε αυτά συγκεντρώνονται, εφαρμόζει από τις 25 Μαΐου η Ε.Ε. Με ένα ενημερωτικό σημείωμα της, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανέλυσε πρόσφατα, διεξοδικά, τα δικαιώματα των Ευρωπαίων πολιτών σχετικά με την προστασία των δεδομένων τους. Όπως εξηγεί στο εν λόγω κείμενο, οι κανόνες ισχύουν για επιχειρήσεις και φορείς (ιδιωτικούς ή δημόσιους) που έχουν την έδρα τους τόσο εντός, όσο και εκτός της Ε.Ε. και προσφέρουν αγαθά ή υπηρεσίες εντός της Ε.Ε., όπως το Facebook ή το Amazon, κάθε φορά που ζητούν ή επαναχρησιμοποιούν τα προσωπικά δεδομένα πολιτών της Ε.Ε.

Η Επιτροπή ενημερώνει τους Ευρωπαίους πολίτες για τα δικαιώματά τους σχετικά με την προστασία των δεδομένων“Ανεξάρτητα από τη μορφή με την οποία παρέχονται τα δεδομένα, κάθε φορά που οι παρεχόμενες πληροφορίες οι οποίες σας ταυτοποιούν άμεσα ή έμμεσα αποθηκεύονται ή υποβάλλονται σε επεξεργασία, πρέπει να τηρούνται τα δικαιώματα σας σχετικά με την προστασία των δεδομένων σας”, τονίζει το ενημερωτικό κείμενο. Οι κανόνες της Ε.Ε. για την προστασία δεδομένων, γνωστοί και ως “Γενικός Κανονισμός για την Προστασία Δεδομένων” (ΓΚΠΔ), περιγράφουν διαφορετικές περιπτώσεις, κατά τις οποίες οι επιχειρήσεις ή οι φορείς επιτρέπεται να συγκεντρώνουν ή να επαναχρησιμοποιούν πληροφορίες, που αφορούν τους πολίτες.

Εξαιρέσεις
Για παράδειγμα, εφόσον οι εταιρείες έχουν συνάψει σύμβαση - για παράδειγμα μια σύμβαση για την προμήθεια αγαθών ή υπηρεσιών (π.χ. όταν αγοράζετε ένα προϊόν μέσω διαδικτύου), ή σύμβαση εργασίας. Ή εφόσον συμμορφώνονται με νομική υποχρέωση - για παράδειγμα, όταν η επεξεργασία των δεδομένων αποτελεί νομική υποχρέωση, όπως στην περίπτωση που ο εργοδότης σας παρέχει πληροφορίες σχετικά με τις μηνιαίες αποδοχές σας στον οργανισμό κοινωνικής ασφάλισης, ώστε να έχετε κοινωνική κάλυψη. Επίσης, εφόσον η επεξεργασία των δεδομένων εξυπηρετεί τα ζωτικά συμφέροντά σας - π.χ. όταν πρόκειται για την προστασία της ζωής σας ή εφόσον αυτό απαιτείται για την ολοκλήρωση μιας δημόσιας αποστολής - που εντάσσεται κυρίως στα καθήκοντα δημόσιων υπηρεσιών, όπως σχολεία, νοσοκομεία και δήμοι. Εξάλλου, επιχειρήσεις ή φορείς επιτρέπεται να συγκεντρώνουν ή να επαναχρησιμοποιούν πληροφορίες που αφορούν τους πολίτες εφόσον υπάρχουν έννομα συμφέροντα - π.χ. εάν η τράπεζά σας χρησιμοποιεί τα προσωπικά δεδομένα σας για να ελέγξει κατά πόσον μπορείτε να διαθέτετε αποταμιευτικό λογαριασμό με υψηλότερο επιτόκιο.

Συγκατάθεση
Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις, η επιχείρηση ή ο φορέας οφείλει να ζητήσει τη σύμφωνη γνώμη (συγκατάθεση) προτού συγκεντρώσει ή επαναχρησιμοποιήσει τα προσωπικά δεδομένα. Όταν μια επιχείρηση ή φορέας ζητά τη συγκατάθεσή σας, πρέπει να δηλώσετε ρητώς ότι συμφωνείτε, υπογράφοντας π.χ. ένα δελτίο συγκατάθεσης ή επιλέγοντας “ναι”, όταν σας ζητείται να απαντήσετε με ναι/όχι σε κάποια ιστοσελίδα. “Δεν αρκεί απλώς να δείξετε ότι δεν συμφωνείτε, μαρκάροντας π.χ. την επιλογή ότι δεν θέλετε να λαμβάνετε ηλεκτρονικά μηνύματα για σκοπούς εμπορικής προώθησης. Πρέπει να δηλώσετε ρητώς ότι συμφωνείτε με την αποθήκευση/επαναχρησιμοποίηση των δεδομένων σας για το σκοπό αυτόν”, διευκρινίζει η Επιτροπή.

Επίσης, πρέπει να δοθούν οι παρακάτω πληροφορίες πριν αποφασίσει κάποιος να δώσει τη συγκατάθεσή του: πληροφορίες σχετικά με την επιχείρηση/τον φορέα που θα επεξεργαστεί τα δεδομένα, μεταξύ άλλων τα στοιχεία επικοινωνίας τους, καθώς και τα στοιχεία επικοινωνίας του υπευθύνου προστασίας δεδομένων, εάν υπάρχει, ο λόγος για τον οποίο η επιχείρηση/ο φορέας θα χρησιμοποιήσει τα προσωπικά δεδομένα, το διάστημα για το οποίο πρόκειται να φυλάσσουν τα προσωπικά δεδομένα, λεπτομερή στοιχεία κάθε άλλης επιχείρησης ή φορέα που θα λάβει τα προσωπικά σας δεδομένα, πληροφορίες για τα δικαιώματα σχετικά με την προστασία των δεδομένων (πρόσβαση, διόρθωση, διαγραφή, καταγγελία, ανάκληση της συγκατάθεσης).

Ανάκληση συγκατάθεσης
Εξάλλου, ο ΓΚΠΔ προβλέπει διαδικασία ανάκλησης της συγκατάθεσης για χρήση προσωπικών δεδομένων, καθώς και δικαίωμα απαγόρευσης της επεξεργασίας τους. “Αν δώσατε κάποια στιγμή τη συγκατάθεσή σας σε επιχείρηση ή φορέα να χρησιμοποιεί τα προσωπικά σας δεδομένα, μπορείτε, ανά πάσα στιγμή, να επικοινωνήσετε με τον υπεύθυνο επεξεργασίας των δεδομένων (το πρόσωπο ή το φορέα που διαχειρίζεται τα προσωπικά σας δεδομένα) και να ανακαλέσετε την άδεια. Μόλις ανακαλέσετε την άδεια, η επιχείρηση/ο φορέας δεν μπορεί πλέον να χρησιμοποιεί τα προσωπικά σας δεδομένα”, εξηγεί η Επιτροπή.

Επίσης, όταν ένας φορέας επεξεργάζεται τα προσωπικά δεδομένα στο πλαίσιο των δικών του έννομων συμφερόντων ή του δημόσιου συμφέροντος ή για λογαριασμό μιας επίσημης αρχής, ενδέχεται ο πολίτης να έχει δικαίωμα απαγόρευσης της επεξεργασίας τους. Σε ορισμένες ειδικές περιπτώσεις, μπορεί να προέχει το δημόσιο συμφέρον και να επιτραπεί στην επιχείρηση ή τον φορέα να συνεχίσει να χρησιμοποιεί τα προσωπικά σας δεδομένα. Για παράδειγμα, αυτό θα μπορούσε να συμβεί σε περίπτωση επιστημονικής έρευνας και συγκέντρωσης στατιστικών στοιχείων από δημόσια αρχή στο πλαίσιο των επίσημων καθηκόντων της.

Διαφημιστικά μηνύματα
Όπως διευκρινίζει η Επιτροπή, για την απευθείας αποστολή διαφημιστικών ηλεκτρονικών μηνυμάτων που προωθούν συγκεκριμένες μάρκες ή προϊόντα, απαιτείται προηγούμενη συγκατάθεση: “Ωστόσο, εάν είστε ήδη πελάτης μιας συγκεκριμένης επιχείρησης, αυτή μπορεί να σας στέλνει απευθείας διαφημιστικά ηλεκτρονικά μηνύματα για τα δικά της παρόμοια προϊόντα ή υπηρεσίες. Έχετε δικαίωμα να αρνηθείτε ανά πάσα στιγμή τη λήψη τέτοιων απευθείας διαφημιστικών, οπότε η επιχείρηση οφείλει να πάψει αμέσως να χρησιμοποιεί τα δεδομένα σας. Σε κάθε περίπτωση, την πρώτη φορά που η επιχείρηση ή ο φορέας επικοινωνήσει μαζί σας, πρέπει να σας ενημερώσει σχετικά με το δικαίωμά σας να απαγορεύσετε τη χρησιμοποίηση των προσωπικών σας δεδομένων”.

Κανόνες για παιδιά
Εάν τα παιδιά επιθυμούν να κάνουν χρήση διαδικτυακών υπηρεσιών, όπως, δίκτυα κοινωνικής δικτύωσης, τηλεφόρτωση μουσικής ή παιχνιδιών, απαιτείται συχνά η συγκατάθεσή σας, ως ο γονέας ή ο νόμιμος κηδεμόνας τους, καθώς για τις υπηρεσίες αυτές χρησιμοποιούνται τα προσωπικά δεδομένα του παιδιού. Το παιδί σας δεν χρειάζεται, πλέον, γονική συναίνεση μόλις συμπληρώσει τα 16 χρόνια (σε ορισμένες χώρες της Ε.Ε. αυτό το όριο ηλικίας μπορεί να είναι τα 13 χρόνια). Οι έλεγχοι για το αν υπάρχει συγκατάθεση των γονέων πρέπει να είναι αποτελεσματικοί, για παράδειγμα μέσω της αποστολής ενός μηνύματος ελέγχου στην ηλεκτρονική διεύθυνση των γονέων.

Πρόσβαση στα δεδομένα
Επίσης, ο πολίτης μπορεί να ζητήσει πρόσβαση στα προσωπικά του δεδομένα, που διατηρεί μια επιχείρηση ή ένας φορέας και έχει το δικαίωμα να λάβει αντίγραφο των δεδομένων, δωρεάν, σε εύχρηστο μορφότυπο. Η επιχείρηση θα πρέπει να απαντήσει εντός ενός μηνός και οφείλει να δώσει αντίγραφο των προσωπικών δεδομένων, καθώς και κάθε συναφή πληροφορία σχετικά με το πώς χρησιμοποιήθηκαν ή χρησιμοποιούνται τα δεδομένα αυτά.

Φορητότητα δεδομένων
Σε ορισμένες περιπτώσεις, ο πολίτης μπορείτε να ζητήσετε από επιχείρηση ή φορέα να επιστρέψει τα δεδομένα ή να τα μεταφέρει απευθείας σε μια άλλη επιχείρηση, εάν αυτό είναι δυνατό από τεχνική άποψη. Αυτό είναι γνωστό ως “φορητότητα των δεδομένων”. Για παράδειγμα, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το δικαίωμα αυτό εάν αποφασίσετε να αντικαταστήσετε μια υπηρεσία με μια άλλη παρόμοια, π.χ. να μετακινηθείτε από έναν ιστότοπο κοινωνικής δικτύωσης σε άλλον και επιθυμείτε να μεταφερθούν τα προσωπικά σας δεδομένα γρήγορα και εύκολα στη νέα υπηρεσία.

“Δικαίωμα στη λήθη”
Εφόσον τα προσωπικά σας δεδομένα δεν είναι πλέον απαραίτητα ή χρησιμοποιούνται παράνομα, μπορείτε να ζητήσετε τη διαγραφή τους. Αυτό είναι γνωστό ως “δικαίωμα στη λήθη”. Οι κανόνες αυτοί ισχύουν και για τις μηχανές αναζήτησης, όπως το Google, καθώς οι εν λόγω μηχανές θεωρούνται ως υπεύθυνοι επεξεργασίας δεδομένων.

Υποβολή καταγγελίας
Εάν πιστεύετε ότι δεν τηρούνται τα δικαιώματά σας σχετικά με την προστασία δεδομένων, μπορείτε να υποβάλετε καταγγελία απευθείας στην εθνική Αρχή προστασίας Δεδομένων, η οποία θα διερευνήσει την καταγγελία και θα απαντήσει εντός 3 μηνών. Μπορείτε, επίσης, να προσφύγετε απευθείας στα δικαστήρια κατά της σχετικής επιχείρησης ή του φορέα, αντί να απευθυνθείτε πρώτα στην εθνική αρχή προστασίας δεδομένων. Μπορεί να δικαιούστε αποζημίωση, εάν έχετε υποστεί υλική ή μη υλική ζημία (π.χ. οικονομικό ή ψυχολογικό πρόβλημα αντίστοιχα), εξαιτίας του γεγονότος ότι μια επιχείρηση ή ένας φορέας δεν τήρησε τους κανόνες της Ε.Ε. για την προστασία δεδομένων.