Την πλάτη στα μετρητά γυρίζουν συστηματικά οι Έλληνες την τελευταία επταετία, με την πανδημία να εντείνει τη στροφή στις ηλεκτρονικές πληρωμές, που άρχισε να γίνεται αισθητή ήδη από το 2015. Πρακτικά, στην Ελλάδα, οι online πληρωμές με χρεωστικές και πιστωτικές κάρτες αυξήθηκαν κατά περισσότερο από 70% και 100% αντίστοιχα, μεταξύ 2019 και 2022.

Οι online πληρωμές με χρεωστικές και πιστωτικές κάρτες αυξήθηκαν κατά 70% και 100% αντίστοιχα, συγκριτικά με την περίοδο προ-πανδημίαςΕιδικά σε κάποιους τομείς, όπως οι υπηρεσίες διατροφής, οι αγορές από φαρμακεία, η πληρωμή των λογαριασμών κοινής ωφέλειας, αλλά και οι υπηρεσίες ταξί, η χρήση ηλεκτρονικών πληρωμών κυριολεκτικά εκτινάχθηκε. Για παράδειγμα, στις υπηρεσίες διατροφής οι διαδικτυακές συναλλαγές εκτοξεύθηκαν την περίοδο 2019-2022. Η χρήση χρεωστικών και πιστωτικών καρτών στον διατροφικό κλάδο είναι περίπου 4 και 15 φορές μεγαλύτερη αντίστοιχα, μεταξύ 2019 και 2022.

Πιο αναλυτικά, η μέση αξία των online συναλλαγών με χρεωστικές κάρτες για υπηρεσίες διατροφής μειώθηκε ελαφρά το 2022 σε σχέση με το 2019, ενώ η μέση αξία συναλλαγών με πιστωτικές κάρτες αυξήθηκε.

Στο μεταξύ, όπως προκύπτει από νέα μελέτη του ΙΟΒΕ, με τίτλο “Ηλεκτρονικές πληρωμές στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια της πανδημίας”, εντυπωσιακή αύξηση σημειώθηκε στις online αγορές σε φαρμακεία στην Ελλάδα. Συγκεκριμένα, η χρήση χρεωστικών καρτών για online αγορές από φαρμακεία αυξήθηκε κατά περίπου 60% μεταξύ 2019 και 2022, ενώ των πιστωτικών καρτών ήταν πολλαπλάσια άνω του 15%.

Όσον αφορά τις ηλεκτρονικές πληρωμές λογαριασμών για υπηρεσίες κοινής ωφέλειας, μέσω χρεωστικών και πιστωτικών καρτών, αυτές εκτοξεύθηκαν κατά περίπου 8 φορές. Την ίδια στιγμή, οι διαδικτυακές συναλλαγές για υπηρεσίες ταξί με χρεωστικές κάρτες αυξήθηκαν κατά σχεδόν 2,5 φορές σε σχέση με το 2019.

Σύγκλιση με Ευρώπη

Η χρήση τόσο πιστωτικών, όσο και χρεωστικών καρτών, ακολούθησε, συνολικά, ανοδική πορεία στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Ενώ το 2021 έγιναν 1,1 δισ. συναλλαγές με κάρτες, το 2022 ο αριθμός αυτός έφτασε το 1,8 δισ. συναλλαγές. 

Σύμφωνα με τα προσωρινά στοιχεία της Ένωσης Ελληνικών Τραπεζών, €50 δισ. συναλλαγές έγιναν με κάρτες το 2022, με τη συνολική αξία των συναλλαγών με κάρτες να ξεπερνά για πρώτη φορά τη χρήση μετρητών: οι εγχώριες αγορές με κάρτες αντιστοιχούν, πλέον, στο 50,5% της συνολικής αξίας των συναλλαγών, ενώ οι αναλήψεις μετρητών αντιστοιχούν στο 49,5%.

Η συχνότερη αυτή χρήση συνάδει και με συστηματική πτώση στη μέση αξία συναλλαγών, από άνω των €100 το 2009 σε κάτω των €30 το 2022.

Σύμφωνα με τη μελέτη του ΙΟΒΕ, η αύξηση των συναλλαγών με χρεωστικές κάρτες ήταν το διάστημα 2019-2022 μεγαλύτερη από την αύξηση των πιστωτικών καρτών. Ωστόσο, η χρήση πιστωτικών καρτών ήταν κατά περίπου 70% υψηλότερη, σε όρους αξίας.

Ειδικότερα, η αξία των συναλλαγών με κάρτα αυξήθηκε με διψήφιο ποσοστό κατά την πανδημία για χρεωστικές και πιστωτικές κάρτες και κατά έως 2,5 φορές για τις προπληρωμένες. Ο δε αριθμός των συναλλαγών με κάρτα μετά την πανδημία αυξήθηκε κατά 50% για πιστωτικές και χρεωστικές κάρτες και κατά έως 3 φορές για τις προπληρωμένες κάρτες.

Οι επιδόσεις αυτές επιτρέπουν τη σύγκλιση της Ελλάδας με τον μέσο όρο της Ευρωζώνης στη χρήση καρτών αναλογικά με την ιδιωτική κατανάλωση. Παρά τη σύγκλιση με τον μέσο ευρωπαϊκό όρο, το επίπεδο χρήσης καρτών σε σχέση με την ιδιωτική κατανάλωση στην Ελλάδα παραμένει το 18ο χαμηλότερο μεταξύ των 27 μελών της Ε.Ε., καθώς η χρήση καρτών παραμένει αναλογικά χαμηλή σε συγκεκριμένους κλάδους, όπως οι υπηρεσίες.

Ο ρόλος της πανδημίας

“Σε περιόδους εντονότερων περιοριστικών μέτρων κατά της πανδημίας, οι συναλλαγές δια ζώσης περιορίστηκαν, ωστόσο οι διαδικτυακές συναλλαγές ενισχύθηκαν. Πέρα από τις προσωρινές επιδράσεις, μετά τη χαλάρωση των περιορισμών, η συνολική χρήση καρτών πληρωμών παρέμεινε υψηλότερη από πριν, ειδικά σε όρους αριθμού συναλλαγών (κατά τουλάχιστον 50%) και στο κανάλι των αγορών εξ αποστάσεως (κατά τουλάχιστον 70%)”, αναφέρει το ΙΟΒΕ.

Η εξάπλωση των συναλλαγών με φυσική παρουσία ήταν μεγαλύτερη στις χρεωστικές κάρτες, όπου άγγιξε σωρευτικά το 50%, ενώ στις πληρωμές μέσω Διαδικτύου οι πιστωτικές κάρτες εξαπλώθηκαν περισσότερο, καθώς υπερδιπλασιάστηκαν.

Η δε μέση αξία συναλλαγών μειώθηκε μετά την πανδημία για όλους τους τύπους καρτών, καθώς και όλα τα κανάλια πληρωμών, ειδικά για τις πληρωμές με φυσική παρουσία.

Συστηματική στροφή

Η εξάπλωση χρήσης καρτών επιταχύνθηκε μετά την περίοδο πανδημίας, λαμβάνοντας υπόψιν τόσο τις μακροοικονομικές εξελίξεις, όσο και προσωρινές επιδράσεις από την ένταση των περιορισμών στις μετακινήσεις την περίοδο 2020-2022. Ενδεικτικά, ο αριθμός συναλλαγών με χρεωστικές κάρτες εξαπλωνόταν κατά 26,4% ταχύτερα από τη δραστηριότητα στο λιανικό εμπόριο το 2022, έναντι 18% το 2019.

Η σχετική ώθηση μετά την πανδημία εκτιμάται ακόμα μεγαλύτερη για διαδικτυακές αγορές, ειδικά μέσω πιστωτικών καρτών, όπου ο αριθμός συναλλαγών εξαπλωνόταν κατά 59,3% ταχύτερα από τη δραστηριότητα στο λιανικό εμπόριο το 2022, έναντι 44,8% το 2019.