Ανθεκτικότερα και πιο εύκολα επισκευάσιμα προϊόντα, κυρίως στον τομέα της ψηφιακής τεχνολογίας, θέλουν οι Ευρωπαίοι καταναλωτές. Το ίδιο φαίνεται να επιθυμεί και η ίδια η Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία τα τελευταία χρόνια ασχολείται συστηματικά τα τελευταία χρόνια με το αποκαλούμενο «δικαίωμα επισκευής».

Το 77% των πολιτών της ΕΕ προτιμούν να επισκευάσουν μια συσκευή αντί να αγοράσουν καινούργιαΜάλιστα, μετά από πολύχρονες ζυμώσεις και διαπραγματεύσεις, η Ένωση φαίνεται ότι είναι έτοιμη να θεσμοθετήσει ένα νέο και πιο ενισχυμένο «δικαίωμα στην επισκευή» όσον αφορά τα καταναλωτικά προϊόντα, με κορυφαία εξ αυτών τα ψηφιακά. Μάλιστα, η ΕΕ εξετάζει το ενδεχόμενο να υποβάλλει ξεχωριστή νομοθετική πρόταση σχετικά με το δικαίωμα στην επισκευή, εντός του τρίτου τριμήνου του 2022.

Σύμφωνα με έρευνα του Ευρωβαρόμετρου, το 79% των πολιτών της ΕΕ πιστεύει ότι οι κατασκευαστές πρέπει να υποχρεούνται να διευκολύνουν την επισκευή των ψηφιακών συσκευών ή την αντικατάσταση των επιμέρους εξαρτημάτων τους. Μάλιστα, το 77% των καταναλωτών στην Ευρώπη θα προτιμούσε να επιδιορθώνει τις συσκευές του αντί να αγοράζει νέες. Αντ’ αυτού, καταλήγουν να τις αντικαθιστούν ή να τις πετούν στα σκουπίδια επειδή το κόστος της επισκευής τους είναι πολύ μεγάλο ή επειδή δεν έχουν που να απευθυνθούν.

Αθέμιτη εμπορική πρακτική
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κινείται συστηματικά προς τη θεσμοθέτηση του νέου δικαιώματος στην επισκευή. Στο πλαίσιο αυτό υιοθέτησε τα αιτήματά του για την επικείμενη πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με το δικαίωμα στην επισκευή που έχει προγραμματιστεί για αργότερα εντός του 2022, με 509 ψήφους υπέρ, 3 κατά και 13 αποχές.

Οι ευρωβουλευτές επιθυμούν τα προϊόντα να σχεδιάζονται ώστε να έχουν μεγαλύτερη διάρκεια ζωής, να επισκευάζονται με ασφάλεια και τα μέρη τους να αφαιρούνται εύκολα. Πιστεύουν ότι το σωστό «δικαίωμα επισκευής» θα πρέπει να παρέχει στους επισκευαστές και στους καταναλωτές δωρεάν πρόσβαση σε πληροφορίες επισκευής και συντήρησης.

Όσον αφορά στις ψηφιακές συσκευές, οι ευρωβουλευτές υποστηρίζουν ότι οι επικαιροποιήσεις λογισμικού θα πρέπει να είναι αναστρέψιμες και να μην οδηγούν σε μειωμένη επίδοση, για παράδειγμα, των «έξυπνων» κινητών συσκευών. Θα πρέπει να διατίθενται για ελάχιστη χρονική περίοδο και οι καταναλωτές θα πρέπει να ενημερώνονται πλήρως για τη διαθεσιμότητα των επικαιροποιήσεων κατά τη στιγμή της αγοράς.

Σύμφωνα με την έκθεση που ενέκριναν, πρακτικές που περιορίζουν αδικαιολόγητα το δικαίωμα επισκευής ή οδηγούν σε απαρχαίωση θα μπορούν να θεωρηθούν ως «αθέμιτες εμπορικές πρακτικές» και να απαγορεύονται βάσει του δικαίου της ΕΕ.

Κίνητρα για επισκευή
Οι ευρωβουλευτές ζητούν επίσης:

-Κίνητρα για να επιλέγουν οι καταναλωτές επισκευή αντί αντικατάστασης, όπως επέκταση των εγγυήσεων ή διάθεση συσκευής αντικατάστασης κατά τη διάρκεια της επισκευής,

-Εναρμονισμένους κανόνες σχετικά με τις πληροφορίες που διατίθενται στους καταναλωτές στο σημείο πώλησης, οι οποίες πρέπει να συμπεριλαμβάνουν «βαθμολογίες επισκευής», εκτιμώμενη διάρκεια ζωής, διαθεσιμότητα ανταλλακτικών και επικαιροποιήσεων λογισμικού και υπηρεσίες επισκευής,

-Πιθανή έξυπνη επισήμανση, όπως κωδικοί QR ή ψηφιακά διαβατήρια προϊόντων,

-Πιθανό μηχανισμό συνευθύνης κατασκευαστή - πωλητή για τη μη συμμόρφωση προϊόντων,

-Να περιλαμβάνονται απαιτήσεις ανθεκτικότητας και επισκευής σε μελλοντική οδηγία για τον οικολογικό σχεδιασμό (Ecodesign).

Ένα άλλο πρόβλημα, στο οποίο δίνει απάντηση το πιο ενισχυμένο δικαίωμα στην επισκευή των ψηφιακών συσκευών, είναι τα ηλεκτρονικά απόβλητα, που αποτελούν την ταχύτερα αναπτυσσόμενη ροή αποβλήτων στον κόσμο, με περισσότερους από 53 εκατομμύρια τόνους να έχουν απορριφθεί το 2019.

Με τη θεσμοθέτηση ενός διευρυμένου δικαιώματος στην επισκευή και την πρόσβαση σε επισκευάσιμα προϊόντα μεγαλύτερης διάρκειας ζωής, το θέμα των ηλεκτρονικών αποβλήτων αναμένεται να περιοριστεί.