Μακρύ δρόμο έχει να διανύσει ακόμη η Ελλάδα, προκειμένου να συγκλίνει με τις πρωτοπόρες χώρες της Ευρώπης σε θέματα καινοτομίας. Η χώρα κατατάσσεται στην 22η θέση μεταξύ 28 χωρών της Ένωσης, σύμφωνα με τον ευρωπαϊκό πίνακα αποτελεσμάτων καινοτομίας του 2018, που δημοσίευσε η Επιτροπή. Η επίδοση αυτή διατηρεί την Ελλάδα στις “μέτρια καινοτόμες” χώρες της Ευρώπης (moderate innovator), με την κατάταξη να μην έχει βελτιωθεί σημαντικά από το 2010, να υπολείπεται το ευρωπαϊκού μέσου όρου και να απέχει μακράν από τους πρωταθλητές της Ένωσης (σ.σ. τα κράτη - μέλη κατατάσσονται σε τέσσερις ομάδες βάσει της μέσης βαθμολογίας τους).

Ευρωπαϊκός πίνακας αποτελεσμάτων καινοτομίας του 2018: Η Ελλάδα έχει βελτιώσει ελάχιστα τις επιδόσεις της από το 2010Στις πλέον καινοτόμες χώρες της Ε.Ε. ανήκει η Σουηδία, η οποία βρίσκεται, για μια ακόμη φορά, στην πρώτη θέση, ακολουθούμενη από τη Δανία, τη Φινλανδία, το Λουξεμβούργο, τις Κάτω Χώρες και το Ηνωμένο Βασίλειο, που είναι πρωτοπόροι της καινοτομίας με επιδόσεις πολύ υψηλότερες από τον μέσο όρο της Ε.Ε. Η Αυστρία, το Βέλγιο, η Γαλλία, η Γερμανία, η Ιρλανδία και η Σλοβενία είναι χώρες με καλές επιδόσεις καινοτομίας, πάνω από τον μέσο όρο ή κοντά στο μέσο όρο της Ε.Ε.

Στο μεταξύ, οι επιδόσεις της Ελλάδας, της Κροατίας, της Κύπρου, της Τσεχικής Δημοκρατίας, της Εσθονίας, της Ουγγαρίας, της Ιταλίας, της Λετονίας, της Λιθουανίας, της Μάλτας, της Πολωνίας, της Πορτογαλίας, της Σλοβακίας και της Ισπανίας, είναι χαμηλότερες από το μέσο όρο της Ε.Ε. Οι χώρες αυτές έχουν μέτριες επιδόσεις στον τομέα της καινοτομίας. Τέλος, η Βουλγαρία και η Ρουμανία είναι ουραγοί της καινοτομίας, με επιδόσεις πολύ χαμηλότερες από το μέσο όρο της Ε.Ε.

Τομείς αιχμής
Σε επιλεγμένους τομείς καινοτομίας, την πρώτη θέση στην Ε.Ε. κατέχουν: η Δανία για τους ανθρώπινους πόρους και το φιλικό προς την καινοτομία περιβάλλον, το Λουξεμβούργο για τα ελκυστικά συστήματα έρευνας, η Γαλλία για τη χρηματοδότηση και τη στήριξη, η Ιρλανδία για την καινοτομία στις ΜμΕ και τον αντίκτυπο στην απασχόληση και τις πωλήσεις και το Βέλγιο για τις διασυνδέσεις και τη συνεργασία στον τομέα της καινοτομίας.

Οι επιδόσεις στην καινοτομία παρουσίασαν τη μεγαλύτερη βελτίωση στη διείσδυση της ευρυζωνικότητας, στους ανθρώπινους πόρους και στην ελκυστικότητα των συστημάτων έρευνας, ιδίως μέσω διεθνών συνδημοσιεύσεων. Οι δημόσιες δαπάνες στην έρευνα και την ανάπτυξη, ως ποσοστό του ΑΕΠ, παραμένουν κάτω από τα επίπεδα του 2010.

Συνολικές επιδόσεις

Επιδόσεις των συστημάτων καινοτομίας των κρατών μελών της ΕΕ

Ευρωπαϊκή εικόνα
Συνολικά, οι επιδόσεις της Ε.Ε. στην καινοτομία βελτιώνονται, αλλά είναι σαφές ότι απαιτούνται περαιτέρω προσπάθειες για τη διασφάλιση της ανταγωνιστικότητας της Ευρώπης σε παγκόσμια κλίμακα. Η φετινή έκδοση του ευρωπαϊκού πίνακα αποτελεσμάτων καινοτομίας δείχνει μια θετική τάση στις περισσότερες χώρες της Ε.Ε. Κατά μέσο όρο, οι επιδόσεις βελτιώθηκαν κατά 5,8% από το 2010 και αναμένεται περαιτέρω βελτίωση κατά 6% την επόμενη διετία στις γενικές επιδόσεις της Ε.Ε. ως προς την καινοτομία.

Πάντως, η πρόοδος παραμένει άνιση εντός της Ε.Ε., καθώς τα τελευταία οκτώ χρόνια, οι επιδόσεις στον τομέα της καινοτομίας βελτιώθηκαν σε 18 χώρες της Ε.Ε. και επιδεινώθηκαν σε δέκα. Τη μεγαλύτερη βελτίωση παρουσιάζουν η Λιθουανία, η Μάλτα, οι Κάτω Χώρες και το Ηνωμένο Βασίλειο, ενώ τη μεγαλύτερη επιδείνωση η Κύπρος και η Ρουμανία.

Παγκόσμια εικόνα
Σε παγκόσμιο επίπεδο, η Ε.Ε. μειώνει την απόσταση που τη χωρίζει από τον Καναδά, την Ιαπωνία και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η Ε.Ε. διατηρεί προβάδισμα σε σχέση με την Κίνα, αλλά αυτό το προβάδισμα μειώνεται με ταχείς ρυθμούς, καθώς η Κίνα βελτίωσε τις επιδόσεις της σχεδόν τρεις φορές περισσότερο απ' ό,τι η Ε.Ε. Σε σχέση με τη Νότια Κορέα, η Ε.Ε. έχει μείνει πίσω, αλλά αναμένεται να πλησιάσει σταδιακά τα προσεχή χρόνια.

Το προβάδισμα στις επιδόσεις της Ε.Ε. έναντι της Βραζιλίας, της Ινδίας, της Ρωσίας, και της Νότιας Αφρικής παραμένει σημαντικό.

Ρυθμός ανάπτυξης
Περίπου τα δύο τρίτα της οικονομικής ανάπτυξης της Ευρώπης κατά τις τελευταίες δεκαετίες είχαν ως κινητήρια δύναμη την καινοτομία. Μολονότι η Ευρώπη αντιπροσωπεύει μόλις το 7% του παγκόσμιου πληθυσμού, στο έδαφός της πραγματοποιείται το 20% των παγκόσμιων επενδύσεων στον τομέα της έρευνας και της καινοτομίας και εκδίδεται το ένα τρίτο του συνόλου των επιστημονικών δημοσιεύσεων υψηλής ποιότητας.

Η Ευρώπη κατέχει, επίσης, ηγετική θέση παγκοσμίως σε βιομηχανικούς τομείς, όπως τα φαρμακευτικά και τα χημικά προϊόντα, η μηχανολογία και η μόδα, ενώ υποστηρίζει την καινοτομία μέσω βασικών τεχνολογιών γενικής εφαρμογής, όπως η φωτονική και η βιοτεχνολογία.

Ωστόσο, η Ευρώπη υστερεί σε πολλούς τομείς. Οι εταιρείες της ΕΕ.. επενδύουν λιγότερο στην καινοτομία σε σύγκριση με τους ανταγωνιστές τους. Τα επιχειρηματικά κεφάλαια εξακολουθούν να μην είναι επαρκώς αναπτυγμένα, με αποτέλεσμα οι επιχειρήσεις να μετακινούνται σε οικοσυστήματα, όπου τους προσφέρονται περισσότερες δυνατότητες ταχείας ανάπτυξης. Οι δημόσιες επενδύσεις σε ολόκληρη την Ε.Ε. υπολείπονται του στόχου του 3% του ΑΕΠ. Η ένταση των επενδύσεων στην έρευνα και την ανάπτυξη εξακολουθεί να είναι ανομοιογενής μεταξύ των περιφερειών της Ε.Ε., καθώς το μεγαλύτερο μέρος των επενδύσεων και της έρευνας επικεντρώνεται στη Δυτική Ευρώπη. Παράλληλα, το 40% του ευρωπαϊκού εργατικού δυναμικού δεν διαθέτει τις αναγκαίες ψηφιακές δεξιότητες.

Η αξιολόγηση
Κάθε χρόνο, η Επιτροπή δημοσιεύει μια συγκριτική αξιολόγηση των επιδόσεων καινοτομίας των κρατών - μελών και τις συγκρίνει με διεθνείς ανταγωνιστές στους τομείς της έρευνας και της καινοτομίας. Το πλαίσιο μέτρησης διακρίνει τέσσερις βασικούς τύπους δεικτών και δέκα διαστάσεις της καινοτομίας, λαμβάνοντας υπόψη συνολικά 27 διαφορετικούς δείκτες. Οι “συνθήκες πλαισίου” καταγράφουν τις βασικές κινητήριες δυνάμεις των επιδόσεων στον τομέα της καινοτομίας που εντοπίζονται εκτός των επιχειρήσεων: ανθρώπινοι πόροι, ελκυστικά ερευνητικά συστήματα και φιλικό περιβάλλον για την καινοτομία. Οι “επενδύσεις” περιλαμβάνουν τις δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις στην έρευνα και την καινοτομία: χρηματοδότηση-υποστήριξη και επενδύσεις επιχειρήσεων. Οι “δραστηριότητες καινοτομίας” λαμβάνουν υπόψη τις προσπάθειες καινοτομίας στο επίπεδο της επιχείρησης: καινοτόμοι, διασυνδέσεις και στοιχεία διανοητικής ιδιοκτησίας. Ο “αντίκτυπος” αφορά τα αποτελέσματα των καινοτομικών δραστηριοτήτων των επιχειρήσεων σε δύο διαστάσεις της καινοτομίας: αντίκτυπος στην απασχόληση και αποτελέσματα πωλήσεων.