Μία παράπλευρη ωφέλεια, η οποία -εφόσον εμπεδωθεί- μπορεί να συνδράμει στην πάταξη της “μαύρης” οικονομίας, φέρνοντας στην Ελλάδα ετήσια φορολογικά έσοδα τουλάχιστον €1 δις, ανέδειξαν οι κεφαλαιακοί περιορισμοί, που επιβλήθηκαν στην αγορά. Αν και τα capital controls δημιούργησαν πολλαπλά προβλήματα στην ελληνική οικονομία, “ποιώντας την ανάγκη φιλοτιμία” καταναλωτές και επιχειρήσεις στράφηκαν στο “πλαστικό” χρήμα και την ηλεκτρονική τραπεζική.

Ο τζίρος, σε σημεία υποδοχής χρεωστικών καρτών υπερδιπλασιάστηκε τον Ιούλιο, σε σχέση με πέρυσι.
Πάνω από 1 εκατ. νέες χρεωστικές κάρτες σε ένα μόνο μήνα - Παράπλευρα οφέλη από τις online συναλλαγέςΕνδεικτικό είναι ότι, το μήνα Ιούλιο, πενταπλασιάστηκαν οι νέοι κωδικοί χρήσης ηλεκτρονικής τραπεζικής (e-banking), με πάνω  από 150.000 νέους χρήστες να προστίθενται το συγκεκριμένο μήνα. Επιπλέον, μόνο κατά το μήνα Ιούλιο, εκδόθηκαν στην Ελλάδα πάνω από 1 εκατ. νέες χρεωστικές κάρτες, ενώ πριν τους κεφαλαιακούς περιορισμούς εκδίδονταν, κατά μέσο όρο, κάτω από 100.000 κάρτες μηνιαίως.

Η έλλειψη κυκλοφορούντος χρήματος οδήγησε σε τόνωση της χρήσης χρεωστικών καρτών, με τον τζίρο σε σημεία υποδοχής χρεωστικών καρτών (POS) να υπερδιπλασιάζεται σε σχέση με πέρυσι, με την αυξημένη χρήση να παρατηρείται στους υφιστάμενους, αλλά και στους νέους πελάτες καρτών.

Μάλιστα, με δεδομένη την έλλειψη ρευστότητας και την αδυναμία πολλών επιχειρήσεων να δεχθούν χρεωστικές και πιστωτικές κάρτες, η ζήτηση για εγκατάσταση συσκευών POS εκτοξεύτηκε, ακόμα και από λιγότερο παραδοσιακούς κλάδους, όπως μικρές επιχειρήσεις και ιδιώτες επαγγελματίες (φαρμακοποιοί, γιατροί, οδοντιατρικές κλινικές). Σε αυτό το πλαίσιο, εκτιμάται ότι στα επόμενα δύο χρόνια, η εγκατεστημένη βάση συσκευών POS στη χώρα θα φτάσει, περίπου, τις 400.000 (υπερδιπλασιασμός από τη σημερινή βάση των 150.000).

Φορολογικά έσοδα
Πέραν από τα οφθαλμοφανή προβλήματα, που έχουν δημιουργήσει στην αγορά τα capital controls, πυροδότησαν εξελίξεις, οι οποίες -όπως εκτιμάται- μπορούν να συμβάλουν στη μετάβαση της ελληνικής οικονομίας σε ένα πιο δραστήριο περιβάλλον ηλεκτρονικών συναλλαγών.

Σήμερα, οι πληρωμές με κάρτες  στην Ελλάδα αντιπροσωπεύουν μόνο το 6% των συνολικών πληρωμών στη χώρα, ένα από τα μικρότερα ποσοστά στην Ευρώπη, τη στιγμή που, η τόνωση της χρήσης τους, θα μπορούσε να έχει σημαντικά οφέλη στον έλεγχο της “μαύρης” οικονομίας και την ενδυνάμωση των δημοσιονομικών της χώρας.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, στη χώρα το μέγεθος της “μαύρης” οικονομίας εκτιμάται στο 25% του ΑΕΠ, (δηλ. €40 δις). Βάσει των ίδιων εκτιμήσεων, μια μείωση της, κατά €5 δις, θα μπορούσε να αποφέρει αύξηση φορολογικών εσόδων πάνω από €1 δις ετησίως (ΦΠΑ, φορολογία φυσικών και νομικών προσώπων). Με το ίδιο σκεπτικό, η αύξηση των ηλεκτρονικών συναλλαγών θα μπορούσε να μειώσει τουλάχιστον κατά 25% τη “μαύρη” οικονομία,  ενισχύοντας σημαντικά τα δημόσια έσοδα της χώρας.

Κινητοποίηση
Όπως παρατηρεί η Visa Europe, η οποία επεξεργάζεται σχεδόν το 60% των ελληνικών πληρωμών με κάρτα στα σημεία πώλησης, αν και σε ομαλές συνθήκες, οι χώρες κινούνται αργά από μια οικονομία μετρητών σε ένα σύστημα ηλεκτρονικών πληρωμών, η Ελλάδα δείχνει πώς αυτού του είδους η αλλαγή μπορεί να πραγματοποιηθεί μέσα σε 10 εβδομάδες.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της εταιρείας, μέσα στις δύο εβδομάδες έπειτα από την εισαγωγή των capital controls διαπιστώθηκε αύξηση 135% αύξηση στις συναλλαγές σε σύγκριση με το δεκαπενθήμερο πριν τα capital controls, το οποίο ισούται με επιπλέον €50 εκατ. Τα τρόφιμα γνώρισαν τη μεγαλύτερη αύξηση μέσα στις δύο αυτές εβδομάδες, που έφτασε το 234% και ο τομέας της υγείας το 206%. Για τη βενζίνη, η αύξηση ήταν 193%.

Οι καταναλωτές στράφηκαν γρήγορα στις κάρτες, με τον αριθμό των ενεργών Visa debit καρτών στην Ελλάδα να αυξάνεται πάνω από το διπλάσιο τον Ιούλιο, σε σύγκριση με το μέσο όρο των τριών προηγούμενων μηνών. Σύμφωνα με την Ένωση Ελληνικών Τραπεζών, περίπου 500.000 κάρτες παραδόθηκαν τις εβδομάδες μετά την εισαγωγή των capital controls.

Από την πλευρά τους, οι επιχειρήσεις, ως απάντηση στις απαιτήσεις του κοινού, έσπευσαν να εγκαταστήσουν επιλογές πληρωμής με κάρτα στα σημεία πώλησης. Ένας μεγάλος αριθμός γρήγορων υπηρεσιών εστιατορίων και καφετεριών με πάνω από 300 καταστήματα δεν δέχεται κάρτες, αλλά θέλει να εγκαταστήσει τερματικά ανέπαφων πληρωμών. Η ζήτηση από τον Ασφαλιστικό τομέα αυξάνεται επίσης. Πρόσφατα, επιτεύχθηκε συμφωνία με πάνω από 500 μεσίτες, ώστε να εξοπλιστούν με τερματικά για πληρωμές μέσω κινητού τηλεφώνου (mPoS).

Απροετοίμαστες οι επιχειρήσεις
Ενδεικτικό, πάντως, της χαμηλής διείσδυσης των ηλεκτρονικών συναλλαγών στην Ελλάδα σήμερα, είναι ότι εγχώριος επιχειρηματικός κόσμος, σύμφωνα με έρευνα της ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ, ιδίως οι μικρές επιχειρήσεις, αποδείχθηκαν απροετοίμαστες να αντιμετωπίσουν τις επιπτώσεις από την επιβολή των capital controls. Και αυτό, καθώς μόνο 1 στις 2  χρησιμοποιεί e-banking για τις συναλλαγές της με πελάτες και προμηθευτές, ενώ 7 στις 10 δεν διαθέτουν συσκευές  EFT/ POS, προκειμένου να πραγματοποιούν συναλλαγές με πιστωτικές, χρεωστικές και προπληρωμένες κάρτες. 

Ειδικότερα στις υπηρεσίες, 6 στις 10 επιχειρήσεις δεν διαθέτουν e-banking και στο εμπόριο το αντίστοιχο ποσοστό είναι 53,3%, ενώ το ποσοστό αυτό εκτινάσσεται στους αυτοαπασχολούμενους, καθώς 7 στους 10  δεν διαθέτουν e-banking.