Μια εμβληματική νομοθετική πρωτοβουλία, την Πράξη για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες, έθεσε σε ισχύ η Ευρωπαϊκή Ένωση. Πρόκειται για τη δεύτερη, μέσα σε 15 ημέρες, ιστορική παρέμβαση της Ένωσης για το ψηφιακό περιβάλλον, που ενεργοποιεί η Ευρώπη, μετά από την αντίστοιχη Πράξη για τις ψηφιακές αγορές, η οποία τέθηκε σε ισχύ την 1η Νοεμβρίου.

Μια εμβληματική νομοθετική παρέμβαση, που αφορά τις online πλατφόρμες, τίθεται σε ισχύ, με στόχο ένα πιο ασφαλές ΔιαδίκτυοΜε την Πράξη για τις ψηφιακές υπηρεσίες, η Ε.Ε. εισάγει μια νέα δέσμη κανόνων για ένα ασφαλέστερο και πιο υπεύθυνο διαδικτυακό περιβάλλον. Μάλιστα, πρόκειται για την πρώτη ρυθμιστική εργαλειοθήκη στο είδος της παγκοσμίως, η οποία δημιουργεί ένα διεθνές σημείο αναφοράς ως ρυθμιστική προσέγγιση για τις online πλατφόρμες.

Μεταξύ άλλων, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, σε υλοποίηση των νέων κανόνων, δημιουργεί Ευρωπαϊκό Κέντρο για την Αλγοριθμική Διαφάνεια (ECAT). Το κέντρο θα παρέχει υποστήριξη με αξιολογήσεις της συμμόρφωσης της λειτουργίας των αλγοριθμικών συστημάτων με τις υποχρεώσεις διαχείρισης κινδύνου που υπέχουν οι πολύ μεγάλες πλατφόρμες και μηχανές αναζήτησης, ώστε να διασφαλίζεται ένα ασφαλές και αξιόπιστο ψηφιακό περιβάλλον.

Πλέον οι πλατφόρμες έχουν στη διάθεσή τους 3 μήνες, για να αναφέρουν τον αριθμό των ενεργών τελικών χρηστών (17 Φεβρουαρίου 2023) στους ιστοτόπους τους. Με βάση αυτούς τους αριθμούς χρηστών, η Επιτροπή θα αξιολογήσει αν μια πλατφόρμα ή μηχανή αναζήτησης θα πρέπει να χαρακτηριστεί “πολύ μεγάλη”.

Αφού ληφθεί η εν λόγω απόφαση χαρακτηρισμού από την Επιτροπή, η εν λόγω οντότητα θα έχει στη διάθεσή της 4 μήνες για να συμμορφωθεί με τις υποχρεώσεις, που απορρέουν από την πράξη για τις ψηφιακές υπηρεσίες.

Τι προβλέπουν οι νέοι κανόνες

Οι νέοι κανόνες δημιουργούν υποχρεώσεις για τις online πλατφόρμες όσον αφορά τη μείωση των επιβλαβών συνεπειών, θεσπίζουν μέσα προστασίας των online δικαιωμάτων και βάζουν τις πλατφόρμες σε ένα νέο πλαίσιο διαφάνειας και λογοδοσίας.

Εισάγουν υποχρεώσεις για τον περιορισμό της διάδοσης παράνομου περιεχομένου και παράνομων προϊόντων στο Διαδίκτυο, την αύξηση της προστασίας των ανηλίκων, την παροχή περισσότερων επιλογών και καλύτερης πληροφόρησης στους χρήστες.

Πρακτικά, όλες οι πλατφόρμες θα πρέπει να συμμορφώνονται με ευρύ φάσμα υποχρεώσεων, όπως για παράδειγμα με έναν νέο μηχανισμό επισήμανσης παράνομου περιεχομένου. Ωστόσο, θεσπίζεται ειδικό καθεστώς για τις πλατφόρμες με περισσότερους από 45 εκατ. χρήστες, οι οποίες έχουν πλέον περισσότερες υποχρεώσεις.

Νέες υποχρεώσεις

Σε αυτές περιλαμβάνεται η υποχρέωση ετήσιας  αξιολόγησης των κινδύνων επιβλαβών συνεπειών των υπηρεσιών τους στο Διαδίκτυο - για παράδειγμα όσον αφορά την έκθεση σε παράνομα αγαθά ή παράνομο περιεχόμενο ή τη διάδοση παραπληροφόρησης.

Σύμφωνα με την πράξη για τις ψηφιακές υπηρεσίες, θα πρέπει να τεθούν σε εφαρμογή κατάλληλα μέτρα άμβλυνσης των κινδύνων, ενώ οι πλατφόρμες θα πρέπει θα υποβληθούν σε ανεξάρτητο έλεγχο των υπηρεσιών τους και των μέτρων άμβλυνσης που λαμβάνουν.

Οι μικρότερες πλατφόρμες και οι νεοφυείς επιχειρήσεις θα υπόκεινται σε μειωμένη δέσμη υποχρεώσεων και θα επωφεληθούν από ειδικές εξαιρέσεις από ορισμένους κανόνες, καθώς και από την ιδιαίτερα σημαντική αύξηση της νομικής σαφήνειας και της ασφάλειας δικαίου όσον αφορά τη λειτουργία τους σε ολόκληρη την ενιαία αγορά της Ε.Ε.

Νέες εποπτικές εξουσίες

Η πράξη για τις ψηφιακές υπηρεσίες δημιουργεί ένα πρωτοφανές επίπεδο δημόσιας εποπτείας των ψηφιακών πλατφορμών σε ολόκληρη την Ένωση, τόσο σε εθνικό, όσο και σε Κοινοτικό επίπεδο. Η Επιτροπή έχει την εξουσία να εποπτεύει άμεσα τις πολύ μεγάλες πλατφόρμες και μηχανές αναζήτησης, εταιρείες που έχουν απήχηση σε πάνω από το 10% του πληθυσμού της Ε.Ε., ήτοι σε περίπου 45 εκατ. άτομα, η καθεμία.

Επιπλέον, κάθε κράτος-μέλος θα πρέπει να ορίσει συντονιστή ψηφιακών υπηρεσιών, ο οποίος θα εποπτεύει άλλες οντότητες που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της πράξης για τις ψηφιακές υπηρεσίες, καθώς και τις πολύ μεγάλες πλατφόρμες και μηχανές αναζήτησης, για μη συστημικά ζητήματα.

Οι εθνικοί συντονιστές και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα συνεργάζονται μέσω ενός ευρωπαϊκού συμβουλίου ψηφιακών υπηρεσιών. Αυτός ο μηχανισμός συνεργασίας σε επίπεδο Ε.Ε. θα δημιουργηθεί μεταξύ των εθνικών ρυθμιστικών αρχών και της Επιτροπής.

Δικαιώματα στο Διαδίκτυο

Οι νέοι κανόνες προστατεύουν τα θεμελιώδη δικαιώματα των χρηστών στην Ε.Ε. ακόμα και στο Διαδίκτυο. Νέα μέσα προστασίας της ελευθερίας της έκφρασης θα περιορίσουν τις αυθαίρετες αποφάσεις ελέγχου περιεχομένου των πλατφορμών και θα προσφέρουν νέους τρόπους, ώστε να μπορούν οι χρήστες να αναλαμβάνουν τεκμηριωμένα δράση κατά της πλατφόρμας, όταν το περιεχόμενό τους ελέγχεται.

Για παράδειγμα, οι χρήστες online πλατφορμών θα διαθέτουν πλέον πολλαπλά μέσα αμφισβήτησης των αποφάσεων για τον έλεγχο του περιεχομένου, μεταξύ άλλων όταν οι αποφάσεις αυτές βασίζονται στους όρους και τις προϋποθέσεις των πλατφορμών. Οι χρήστες μπορούν να υποβάλουν καταγγελία απευθείας στην πλατφόρμα, να επιλέξουν εξωδικαστικό όργανο επίλυσης διαφορών ή να προσφύγουν στο δικαστήριο.

Επιπλέον, οι πολύ μεγάλες online πλατφόρμες και μηχανές αναζήτησης θα πρέπει να προβούν σε ολοκληρωμένη αξιολόγηση των κινδύνων για τα θεμελιώδη δικαιώματα, συμπεριλαμβανομένης της ελευθερίας της έκφρασης, της προστασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, της ελευθερίας και της πολυφωνίας των μέσων ενημέρωσης στο διαδίκτυο, καθώς και των δικαιωμάτων του παιδιού.